Intimiteit en seksualiteit: thuis in het verpleeghuis

Intimiteit en seksualiteit zijn belangrijk voor de kwaliteit van ons leven. Ook als we ouder worden en moeten verhuizen naar een verpleeghuis. Maar zo’n verhuizing heeft vaak verregaande gevolgen voor het kunnen ervaren van intimiteit en seksualiteit. Bijvoorbeeld door gebrek aan privacy, ongemak bij de persoon zelf of de familie of een afwachtende houding van zorgprofessionals. Karlijn de Blécourt, projectleider en werkzaam bij Rutgers: ‘Voor veel mensen is het onderwerp nog taboe. Ook zorgprofessionals vinden het lastig om over te praten en vermijden het liever. Maar de behoefte aan intimiteit verdwijnt niet als je ouder bent. Dat besef is belangrijk. Ouderen durven er zelf vaak niet over te beginnen, dus moeten professionals dat doen.’

Aansluiten bij het Kwaliteitskader

Doel van dit project is de zorg voor intimiteit en seksualiteit in verpleeghuizen te verbeteren en daarmee de kwaliteit van leven van ouderen. Het project sluit dus goed aan bij de Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg. Rutgers en Vilans willen dat bereiken door:

• zorgprofessionals te versterken met kennis, competenties en instrumenten;
• toekomstige zorgprofessionals beter toe te rusten voor hun vak (MBO, HBO en universiteit);
• de samenwerking versterken in lerende netwerken.

Marjolein den Ouden is namens Saxion betrokken bij het project. Deze hogeschool besteedt al langere tijd aandacht aan het thema in het lectoraat Verpleegkunde. ‘Wij leren onze studenten om er makkelijker over te praten’, zegt ze. ‘Nu willen we uitzoeken hoe we die kennis kunnen borgen zodat ook andere scholen en zorgaanbieders daarvan kunnen profiteren. Bijvoorbeeld met praktische tools die je kunt toepassen in een les of gesprek. Virtual Reality (VR) biedt daarvoor prachtige mogelijkheden. Zo kunnen studenten ook werkelijk voelen hoe ze overkomen op hun gesprekspartner en welk effect hun woorden hebben.’

Bewustwording

Mensen laten ervaren hoe het moet en het ook werkelijk toepassen in de praktijk zijn twee verschillende dingen. Dat beaamt ook Noëlle Sant, mede-projectleider en werkzaam bij Vilans. ‘Bij zo’n gevoelig onderwerp is de gespreksverlegenheid groot. Toch is het een kwestie van durven en doen, daar willen we op inspelen met dit project. Want wensen en behoeften van mensen verdwijnen niet als je er niet over praat. Dus zeg in ieder geval dat alles bespreekbaar is zodat mensen zich uitgenodigd voelen erover te beginnen als ze dat willen. En als je dat moeilijk vindt, zoek dan een collega die er makkelijker mee om kan gaan.’

Signaleren en in gesprek gaan

Aan het project doen 3 zorgaanbieders en 3 onderwijsinstellingen mee. Naast Saxion zijn dat het Summa College voor het MBO en GERION voor de universitaire opleiding. Marjolein den Ouden ziet veel meerwaarde in die opzet. ‘Zorgprofessionals moeten zich bewust worden van hun grenzen, zowel persoonlijk als inhoudelijk, op hun vakgebied. Wanneer verwijs je door? Wat hoort thuis op mbo-niveau en wat op hbo- of universitair niveau? Hoe word jij gevormd door je normen en waarden en wat kunnen wij daar als opleiding aan toevoegen? Als we over 4 jaar bereikt hebben dat iedere student een probleem of behoefte kan signaleren en een aantal studenten daarover in gesprek kan gaan en hierover kan adviseren, ben ik tevreden.’

Vormgeven aan intieme behoeftes

Intimiteit en seksualiteit zijn onlosmakelijk verbonden met eigen regie en het voortzetten van het leven thuis. Daar zetten de partners zich voor in. Karlijn de Blécourt: ‘Mensen in het verpleeghuis moeten vorm kunnen geven aan hun intieme behoeftes. Of dat nou met een partner is of alleen. Het zou zo mooi zijn als we dat voor elkaar kunnen krijgen in dit project. Dat een partner kan blijven slapen, dat de deur dicht mag en dat masturbatie ook op hoge leeftijd heel normaal is. Dat daar niet besmuikt over wordt gedaan, maar dat het gezien wordt als een belangrijk onderdeel van het leven en welzijn van mensen, ook als we ouder worden. Dat het normaal is om die behoeftes te hebben en te uiten.’

Lees verder