The body keeps the score

Wat kunnen huisartsen doen bij seksueel geweld?  

“Slachtoffers van seksueel misbruik of geweld kunnen lang last blijven houden van de gevolgen. Niet alleen mentaal, maar ook lichamelijk reageert het lichaam op trauma’s. The body keeps the score. Seksueel misbruik of geweld kunnen voor aanhoudende lichamelijke klachten zorgen, zoals chronische bekkenpijn. Huisartsen of andere zorgprofessionals moeten daarom bij chronische pijnklachten of onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten het gesprek aangaan of er sprake is geweest van seksueel misbruik of geweld. Omdat slachtoffers soms zelf de link niet leggen of niet zelf het gesprek erover beginnen uit schaamte of schuldgevoel.  Uit onderzoek blijkt dat 85 % van de vrouwen er geen bezwaar tegen heeft als een huisarts vraagt of er geweld in haar relatie is en  dat vrouwen  juist vaak denken: ‘Had de dokter er maar naar gevraagd’.”

Is het niet lastig voor huisartsen om dit gesprek aan te gaan?

“Het is een precair onderwerp. Maar als de vertrouwensband met de patiënt er is, is het niet moeilijk  voor een huisarts om het gesprek hierover aan te gaan. Belangrijk voor het slachtoffer is erkenning van hetgeen is gebeurd en de bevestiging dat seksueel overschrijdend gedrag nooit geoorloofd is. Het aanbieden van deskundige hulp is voor herstel cruciaal.  Er zijn tal van trainingen en literatuur die hulp kunnen bieden om het gesprek te beginnen en de juiste woorden te gebruiken. Voor de huisarts is het signaleren en het gesprek aangaan een belangrijke start van het  hulpverleningsproces.  Daarna komt het verwijzen naar gerichte  specialistische zorg. De sociale kaart biedt dan uitkomst of verwijs naar een van de 16 regionale centra voor seksueel geweld. Die zijn er niet alleen voor acute opvang, maar ook voor mensen die in het verleden slachtoffer zijn geweest van seksueel misbruik of geweld. Het centrum seksueel geweld is de afgelopen jaren steeds meer interdisciplinair gaan werken om versnipperde en ondeskundige zorg te voorkomen en heeft een nauwe samenwerking met onder andere de zedenpolitie en psychologische zorg.”

Wat kunnen huisartsen doen om het te voorkomen?

“Preventie is natuurlijk ook belangrijk. Daarin speelt een goede samenwerking tussen huisartsgeneeskundige zorg en de publieke zorg (GGD) een belangrijke rol. We kunnen van de pandemie leren hoe belangrijk het is voor hulpverleners om online bereikbaar te zijn voor slachtoffers. Het bespreekbaar maken is zo belangrijk om erger te voorkomen. Seksueel grensoverschrijdend gedrag (bijvoorbeeld binnen een relatie) kan ook een geleidende schaal zijn. Dat een onvrijwillige aanraking de volgende keer een onvrijwillige seksuele handeling wordt. De huisarts kan dit signaleren en bespreekbaar maken, zodat het niet verder uit de hand loopt. Er moet naast centralisatie op een plek,  een kwaliteitscheck komen van de online hulplijnen, chats en apps, zodat goede hulpverlening altijd door kan gaan. Daarnaast is een toename van het online seksueel misbruik, zoals grooming en ongewenste sexting. Ook daar moet met kwaliteitscriteria van de geboden hulpverlening goed op gemonitord worden.”