Gerelateerd
Bekijk ook onze andere stories!
Het woord ‘huidhonger’ valt vaak in deze coronatijd. Ik hoor het van vrienden en collega’s om me heen en ervaar het zelf wanneer ik mijn naasten niet kan knuffelen. In een artikel in de Volkskrant (17 april jl.) wordt deze huidhonger uitgelegd als een ‘oerbehoefte’ die al bij de geboorte begint. Al van jongs af aan hebben mensen in verschillende mate behoefte aan zachte aanraking. Onze huid bestaat uit zenuwcellen die deze aanraking registeren, waardoor we er naar gaan verlangen. Door aanraking ontspan je en door aanraking vermindert stress en angst.
Ook vanuit de zorg komen er geluiden over het gemis van aan kunnen raken en aangeraakt worden. Wanneer je zorg krijgt of geeft is er veel fysiek contact. Dit zijn vaak praktische handelingen: hulp bij wassen en aankleden, fysiotherapie of huidverzorging. Deze zorg gaat in deze tijd zoveel mogelijk door. Het verlangen naar dat ander soort contact – die echte aanraking – blijft, maar is nu niet mogelijk. We missen een hand op onze schouder, een knuffel, of kus op onze wang. In het verpleeghuis is dit niet anders, ook daar missen mensen deze aanraking. Wanneer deze aanraking wegvalt, is het in een verpleeghuis soms moeilijker om met bewoners te communiceren. Sommige bewoners kunnen niet alles meer zeggen met woorden of taal begrijpen. In communicatie betekent aanraking dan alles. Ook voor familie of partners is dit dan de beste manier om met een geliefde contact te maken. Daarnaast is het gemis van je partner die in een verpleeghuis is gaan wonen vaak heel groot, die kus of knuffel zorgt ervoor dat je je weer even dichtbij die persoon kunt voelen, maar juist dat is in deze tijd van corona niet mogelijk.
Fysiek contact
Ook voor het zorgpersoneel is dit fysieke contact een gemis. Een verzorgende in een verpleeghuis vertelt aan de Volkskrant (17 april jl.) wat ze het moeilijkst vindt aan werken in deze tijd van corona: “wat ik echt vervelend vind is dat je puur klinisch bezig bent. Ik ken mijn cliënten, en zij kennen mij, soms al jaren. Normaal begeleid je het stervensproces liefdevol, nu ben je vooral zakelijk en bijna anoniem bezig. Ze moeten de familie al missen, en daar sta jij dan aan hun bed, in je robotachtige pak.”
Iedereen in de zorg weet dat (fysiek) contact hoort bij goede zorg en het welzijn van mensen. De tijd waarin we nu leven laat zo duidelijk zien dat dit intiem contact gemist wordt, maar op intimiteit en seksualiteit in de (ouderen)zorg rust ook een taboe. Niet op die hand op die schouder, maar wel op intiem contact dat kan ontstaan tussen bewoners. Of op het verlangen van een partner om nog eens naast die geliefde te liggen. Behoefte aan intimiteit of seksueel verlangen verdwijnt niet met het ouder worden. Zorgmedewerkers vinden het vaak lastig om hierover in gesprek te gaan en bewoners en familie weten ook niet altijd bij wie ze terecht kunnen met vragen over intimiteit en seksualiteit.
Thuis, vanachter mijn computer, werk ik met collega’s aan de afronding van ons project over ‘seksualiteit en intimiteit in het verpleeghuis’. Dit project startte twee jaar geleden, we konden toen niet bedenken dat er een tijd zou komen waarin de behoefte aan intiem contact ineens veel gecompliceerder zou worden. In dit project zochten we samen met drie zorgorganisaties en drie zorgopleidingen naar manieren om intimiteit en seksualiteit in de ouderenzorg onder de aandacht te brengen. Omdat iedereen behoefte heeft aan (fysiek) contact, maar niet alle zorgverleners goed weten hoe ze dit bespreekbaar kunnen maken. Er mist kennis, bijvoorbeeld over hoe om te gaan met mensen die door bepaalde medicatie of ziekte seksueel ontremd gedrag vertonen. Er is handelingsverlegenheid, bijvoorbeeld over hoe je in gesprek gaat met oudere mensen over de behoefte aan intimiteit of seks. Daarnaast wordt er in opleidingen te weinig aandacht besteed aan hoe zorgverleners eigen normen en waarden rondom seksualiteit mee nemen naar de werkvloer en hoe deze invloed hebben op iemands handelen.
Samen met de zorgorganisaties en zorgopleidingen hebben Rutgers en Vilans (Landelijke kennisorganisatie voor langdurige zorg) tools ontwikkeld voor professionals rondom seksualiteit en intimiteit. Dit project wordt eind juni afgerond, de tools zijn dan voor iedereen beschikbaar. Nu al zijn er op de website van Vilans tips te lezen, en kun je op seksindepraktijk.nl terecht voor meer informatie over seksualiteit en intimiteit in de ouderenzorg. Ook in deze tijden van corona is het belangrijk om manieren te blijven zoeken om met mensen in de zorg te spreken over intimiteit en seksualiteit, ook al is er minder tot geen intiem contact mogelijk. Een mooi praktijkvoorbeeld hiervan vind je in dit item van NPO 3FM (2 april jl.). Hierin vertelt verpleegkundige Teun Toebes over hoe zij in een verpleeghuis in Brabant ervoor zorgen dat ze mensen zoveel mogelijk op hun gemak stellen en intiem contact realiseren met de noodzakelijke afstand.
Juist nu, in tijden van deze pandemie, is het nog duidelijker geworden dat intimiteit onderdeel is van zorg en van het welzijn van mensen. De worsteling met intimiteit die zorgverleners en ouderen tijdens deze tijd van corona ervaren gaat hopelijk snel voorbij, maar de behoefte aan intimiteit en seksualiteit zal blijven. Hopelijk wordt onze huidhonger snel gestild.