Uw browser (Internet Explorer 11) is verouderd en wordt niet meer ondersteund. Hierdoor werkt deze website mogelijk niet juist. Installeer Google Chrome of update uw browser voor meer internetveiligheid en een beter weergave.

Zoeken

Kennis anticonceptie en onbedoelde zwangerschap

Wat moet je weten om als professional onbedoelde zwangerschappen te helpen voorkomen?

Anticonceptiemethoden

Er is een ruime keuze in anticonceptiemethoden, met elk hun eigen eigenschappen. De pil en het condoom zijn vaak wel bekend, maar andere methoden soms minder. De anticonceptiepleister en de anticonceptiering bevatten dezelfde hormonen als de (combinatie)pil, namelijk oestrogeen en progestageen. De minipil bevat alleen progestageen. Al deze methoden zijn kortwerkend; er moet regelmatig aan gedacht worden om een nieuwe te gebruiken. De prikpil, het hormoonstaafje en het hormoonspiraaltje werken langer en zijn daardoor minder makkelijk te vergeten. Deze methoden bevatten ook alleen het hormoon progestageen. Er is ook een spiraaltje zonder hormonen: het koperspiraaltje. Methoden zonder hormonen zijn verder het mannencondoom, het vrouwencondoom en het pessarium (met zaaddodende pasta). Minder betrouwbare methoden zijn terugtrekken voor het klaarkomen, periodieke onthouding (al dan niet zonder hulpmiddelen) en borstvoeding geven als anticonceptiemehode. Alleen het mannencondoom en het vrouwencondoom beschermen ook tegen soa’s.

In dit overzicht staan de anticonceptiemethoden met hun eigenschappen.

Naar materiaal en advies Anticonceptie

Gebruik van anticonceptie

  • De pil is nog steeds de meest gebruikte methode door vrouwen. Het pilgebruik is het hoogst onder de 20 jaar en neemt af in de oudere leeftijdgroepen. Een spiraaltje wordt meer gebruikt in de oudere dan de jongere leeftijdsgroep (Seksuele Gezondheid in Nederland, 2017).
  • Van de meiden tot 25 jaar die ervaring hebben met geslachtsgemeenschap gebruikt 87% een anticonceptiemethode. De helft van de seksueel ervaren meisjes gebruikt de pil en nog eens 14% gebruikt de pil in combinatie met condooms. Met 64% ligt het pilgebruik onder meiden 10% lager dan in 2012. Het gebruik van een spiraaltje is gestegen van 5% naar 11%. Negen procent gebruikt alleen condooms en ruim 3% gebruikt een andere methode, bijvoorbeeld de prikpil, het anticonceptiestaafje of de anticonceptiering (Seks onder je 25e, 2017).
  • De meest genoemde reden voor seksueel ervaren meiden om geen anticonceptie te gebruiken, is dat ze de laatste tijd geen geslachtsgemeenschap hebben. Bijna een derde van de 21- tot en met 24-jarige meiden geeft aan dat dit is omdat ze zwanger zijn of willen worden. Ook zegt nog ongeveer een op de zes dat ze geen voorbehoedsmiddelen willen gebruiken. Onder ‘andere redenen’ wordt vaak genoemd ‘Ik heb last van bijwerkingen’.
  • 8% van de seksueel actieve vrouwen tussen de 18 en 50 jaar die niet zwanger willen worden, gebruikt geen anticonceptie. Hier komen dezelfde redenen naar boven als bij de meiden in Seks onder je 25e. Daarnaast wordt onvruchtbaarheid (zelf of partner) als reden genoemd  (Seksuele Gezondheid in Nederland, 2017).
  • Bij de laatste onenightstand gebruikten 4 op de 10 mannen geen condoom. Zij liepen niet alleen risico op soa’s, maar mogelijk ook op onbedoelde zwangerschap (Seksuele Gezondheid in Nederland, 2017).
  • Twee op de vijf mensen die te maken krijgen met een ongeplande zwangerschap geven aan dat er wel anticonceptie werd gebruikt. Foutief gebruik (zoals pil vergeten) of mislukt gebruik (zoals condoom afgegleden) zijn hier vaak de oorzaak van (Seksuele Gezondheid in Nederland, 2017).
Bekijk de factsheet Ongewenste zwangerschappen van Fiom en Rutgers

Onbedoelde of ongeplande zwangerschap

Risicofactoren voor onbedoelde zwangerschap

Een onbedoelde zwangerschap kan ontstaan als er sprake is van seksueel contact tijdens de vruchtbare leeftijd, waarbij geen  betrouwbare anticonceptiemethode werd gebruikt, niet op de juiste manier of de anticonceptie faalde. Het is zaak om goed voorbereid te zijn op mogelijk seksueel contact en tijdig anticonceptie te regelen, of seks zonder anticonceptie te weigeren (wat niet altijd mogelijk is bij seks onder dwang). Kennis van hoe een zwangerschap kan ontstaan en juiste kennis van betrouwbare anticonceptiemethoden is essentieel. Soms is er wel sprake van kennis, maar is er weerstand tegen het gebruik van hormonale anticonceptie.

Wees alert op risicofactoren

Er kunnen veel factoren ten grondslag liggen aan een onbedoelde zwangerschap. Als hulpverlener kun je niet alle factoren beïnvloeden, maar je kunt wel alert zijn of deze factoren een rol spelen en dan extra ondersteuning bieden:

Kennis/begrip

Gedrag en persoonlijke motieven

Problematiek

Omgeving

Ongewenste zwangerschap

Een ongewenste zwangerschap is een zwangerschap tegen de wil of wens van een vrouw en/of partner. Bij een ongewenste zwangerschap wordt vaak gekozen voor een zwangerschapsafbreking. Er kan ook gekozen worden voor pleegplaatsing of afstand ter adoptie. Bij het maken van een keuze spelen meerdere factoren een rol.

Abortus

Ik zie mensen die mogelijk risico lopen op onbedoelde zwangerschap. Wat kan ik doen?

Of je nu werkt in de zorg of in het sociale domein, je kunt als professionals een rol pakken in het voorkomen van onbedoelde zwangerschappen.

Tips voor een pro-actief gesprek over kinderwens en anticonceptie

Gerelateerd