Psychische stoornissen en seksualiteit

Depressie

• Verminderd seksueel verlangen (minder zin in seks) gedurende een depressieve episode
• In mindere mate: meer seksuele interesse (meer zin in seks) gedurende een depressieve episode
• Relatieproblemen

 Bipolaire stoornis

• Hyperseksualiteit in de manische fasen, met periodes van promiscuïteit en hogere coïtusfrequentie
• Risico’s op soa, ongewenste zwangerschap en/of seksuele grensoverschrijding als gevolg van seksueel gedrag in de manische fasen; met als mogelijk gevolg relatieproblemen
• Intenser beleven van seksualiteit in manische fasen, m.n. bij vrouwen
• Verminderd seksueel verlangen in depressieve fasen

Schizofrenie

• Moeilijk een relatie aan kunnen gaan of onderhouden door contactproblemen
• Zwangerschap en ouderschap kunnen soms lastig zijn voor zowel de patiënt, partner en omgeving (als gevolg van gebrek sociaal inzicht en beperkt ziekte-inzicht)

 Angststoornissen

• Verminderde seksuele interesse en respons door angst of stress, hoewel een deel juist meer interesse vertoont (en bij mannen ook: betere erectie)
• Vooral bij mannen kan masturbatie functioneren als stemmingsregulator
• Mensen met een angststoornis hebben vaak moeite de gevoelens van opwinding positief te labelen en vast te houden, waardoor de opwinding verdwijnt en een negatieve spiraal ontstaat
• Patiënten met paniekaanvallen rapporteren opvallend vaak seksuele stoornissen en/ of seksuele aversie; vermijden van seks en masturbatie uit angst voor een paniekaanval
• Premature ejaculatie komt regelmatig voor bij mannen met een sociale fobie
• Vrouwen met een obsessief-compulsieve stoornis zijn minder sensueel, vertonen meer vermijdingsgedrag en hebben meer moeite met het krijgen van een orgasme

 Autismespectrumstoornissen

• Onvoldoende sociale vaardigheden om een seksuele relatie uit te bouwen (vooral bij jongvolwassen mannen)
• Met oog op zelfrespect, kwaliteit van leven en ook om schade en onaangepast seksueel gedrag in het openbaar te voorkomen, is het cruciaal om seksuele voorlichting te bieden

 Borderline Persoonlijkheids Stoornis (BPS)

• Impulsiviteit zoals promiscue gedrag, buitenechtelijke relaties, onveilig vrijen en focus op lustbeleving
• Seksualiseren van contacten en relaties, ook in het behandelcontact, vooral bij patiënten die in hun vroege kindertijd misbruikt zijn
• BPS patiënten die als kind seksueel misbruikt zijn kunnen ook juist een seksuele aversie ontwikkelen hebben en seksualiteit vermijden
• Wisselende seksuele identiteit: er wisselend mannelijk of vrouwelijk uit zien of wisselend relaties aangaan met mannen en vrouwen
• Erg jaloerse of achterdochtige patiënten controleren steeds of de partner niet vreemdgaat en hebben last van angst voor verlating

 Eetstoornissen

• Seksuele trauma’s kunnen op de voorgrond staan van de eetproblemen
• Seksualiteitsontwikkeling kan stagneren door hypogonadisme (een te lage spiegel van geslachtshormonen); hierdoor komen de menstruatiecyclus en soms het seksuele verlangen stil te liggen
• De frequentie van geslachtsgemeenschap lijkt niet duidelijk gerelateerd aan perioden van afvallen, maar een lage masturbatiefrequentie wel
• Ruim de helft van de mannen en vrouwen met anorexia is aseksueel, mogelijk als gevolg van het testosteronverlagend effect van ondervoeding in combinatie met een actieve onderdrukking van seksueel verlangen
• Als vrouwen in de herstelfase van een eetstoornis meer op gewicht komen en de hormonale huishouding normaler wordt neemt het seksuele verlangen vaak toe