Handelen bij incidenten

Maak een handelingsprotocol voor hoe te handelen bij incidenten. Het vlaggensysteem kan helpen richtlijnen op te stellen wat wel en wat niet geoorloofd seksueel gedrag is en hoe te handelen bij (mogelijke) grensoverschrijding. Het duidelijk communiceren van deze richtlijnen werkt preventief. Maar het geeft ook handvatten hoe te handelen bij een incident. Dit handelingsprotocol kan een onderdeel zijn van het seksualiteitsbeleid.

Bij seksueel gedrag dat niet voldoet aan de criteria van het vlaggensysteem (gewenst, vrijwillig, gelijkwaardig, leeftijdsadequaat, context adequaat & zelfrespect), grijp je in. Het vlaggensysteem geeft hiervoor per vlag handelingsadviezen.

Slachtoffers kunnen te maken krijgen met negatieve reacties uit de omgeving. Victim blaming is een bekend voorbeeld, maar het gebeurt ook dat slachtoffers niet geloofd worden. Hierdoor kunnen schuld en schaamte gevoelens ontstaan met een negatief effect op de verwerking van wat gebeurt is. Door het slachtoffer te steunen en maak je juist een positieve impact op het herstel.

Slachtoffers van seksueel geweld, met name van seksueel misbruik, lopen grote kans om opnieuw slachtoffer te worden (revictimisatie). Om dit te voorkomen is tijdige signalering, opvang en zorg voor slachtoffers van groot belang. Verwijs bijvoorbeeld de psycho-educatie van Centrum Seksueel Geweld. Ook kan je hier terecht voor hulp voor slachtoffers.

Wees duidelijk in je richtlijnen en regels wat consequenties zijn van het vertonen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ook hier is de aard en ernst van het gedrag maatgevend en de kans op herhaling. Twijfel je over hoe welke maatregel je moet inzetten? Schakel een deskundige op dit gebied in.

Jongeren die over een grens gaan, hebben niet altijd de intentie om iemand kwaad te doen. Daarmee is hun gedrag niet goedgepraat, maar het is wel belangrijk om eerst rustig met ze te spreken over wat er is gebeurd. Geef ze de kans om hun eigen versie van het gebeuren te vertellen. Zeker bij lichtere vormen van grensoverschrijding. Daarna is er altijd gelegenheid om verdere stappen en/of (straf)maatregelen te nemen. Voor jongeren is het ontwikkelen van gezond seksueel gedrag met bijbehorende relaties en houding, een leerproces. Hun seksuele voorkeuren en opvattingen zijn nog in ontwikkeling en liggen nog niet zo vast als bij volwassenen. Om de kans op herhaling te verkleinen is het belangrijk ze hierin te ondersteunen.

Hulp voor slachtoffer en aanpak van de dader is een eerste goede stap om herhaling te voorkomen. Maar dit is ook een goed moment om actief op preventie in te zetten. Denk aan groepsgesprekken over wensen en grenzen, gendernormen, seksuele vorming, opvoedondersteuning ouders.