Verstandelijke beperking

Bij mensen met een verstandelijke beperking gaan de ontwikkeling van lichaam en verstand niet gelijk op. Zij kunnen een achterstand hebben in kennis en ervaring op het gebied van seksualiteit.

Cijfers

• 1/3 van de vrouwen met een verstandelijke beperking masturbeert.
• 93% van de mensen met een verstandelijke beperking weet dat vrouwen zwanger kunnen worden als ze geslachtsgemeenschap hebben.
• 76% weet dat je een soa kunt oplopen bij het hebben van geslachtsgemeenschap.
• 51% herkent dat de getoonde persoon op een plaatje aan het masturberen is.
• 6 van de 10 vrouwen met verstandelijke beperking heeft seksueel misbruik meegemaakt.
• 2 van de 10 mannen met verstandelijke beperking heeft seksueel misbruik meegemaakt

Seksuele beleving

Mensen met een verstandelijke beperking hebben net als iedereen seksuele gevoelens en verlangens en behoefte aan intimiteit. Er is weinig onderzoek gedaan naar de seksuele activiteiten van mensen met verstandelijke beperking. Over vrouwen weten we dat slechts 1/3 masturbeert en dat zij zich vooral richten op wat mannen willen. (Bron: Praten over seks)

Emotionele en lichamelijke ontwikkeling niet synchroon

De emotionele en lichamelijke ontwikkeling loopt bij mensen met een verstandelijke beperking niet synchroon. Vaak hebben ze te maken met het lijf, de hormonen en de kracht van een volwassene, maar met de emotionele beleving van een veel jonger persoon. Dit kan betekenen dat de fysieke mogelijkheden groter worden, terwijl het begrip, het gevoel en de relaties niet meegroeien.

Seksuele vorming

Mensen met een verstandelijke beperking kunnen een achterstand hebben in kennis over seksualiteit. Ze hebben minder toegang tot algemene informatiebronnen zoals boeken, tv en internet. Of ze begrijpen de informatie die ze via deze kanalen opvangen niet goed waardoor ze een vervormd beeld kunnen krijgen. Mensen die in een instelling verblijven, hebben beperkte mogelijkheden om met zichzelf en anderen te experimenteren.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Mensen met een verstandelijke beperking kunnen het lastig vinden om hun wensen en gevoelens te verwoorden, zelfs als ze wel over gesproken taal beschikken. Ze zijn kwetsbaarder omdat ze afhankelijker zijn van anderen. Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaker seksueel geweld meegemaakt dan mensen zonder beperking. (Bron: Rapport Beperkt weerbaar) Maar ze kunnen ook pleger van seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn. Soms is iemand zowel slachtoffer als pleger.

Tijdens het gesprek

Waar let u op bij mensen met een verstandelijke beperking?

De algemene tips over hoe u seksualiteit bespreekbaar maakt, kunt u uiteraard ook toepassen bij cliënten met een verstandelijke beperking. Daarnaast kunt u gebruik maken van verschillende methodes.

Op eigen niveau

Probeer uw cliënt op zijn of haar niveau aan te spreken. U kunt daarbij een onderscheid maken tussen:

• Emotioneel niveau: hoe beleeft uw cliënt zaken als vriendschap, intimiteit, aanraken en seksualiteit?
• Cognitief niveau: wat weet uw cliënt al?
• Sociaal niveau: hoe gaat de cliënt met deze thema’s om, ten aanzien van zichzelf en anderen? Bejegent uw cliënt anderen respectvol? Neigt hij of zij naar grensoverschrijdend gedrag?
• Technisch niveau: wat wilt u met het gesprek bereiken?

Informatie voor (jong) volwassenen

• Bied uw cliënt begrijpelijke informatie aan. Uitgeverij Eenvoudig Communiceren publiceert boeken en kranten in eenvoudig, begrijpelijk Nederlands. U kunt er onder andere boeken bestellen over zwangerschap, anticonceptie en seksuele intimidatie.
• Zonder stempel is  een website van het COC voor LHBT’s met een verstandelijke beperking.
• Voor ouders is er de folder Seksuele opvoeding van kinderen (0-18jr) met een beperking
• Voor zorgprofessionals uit de verstandelijk gehandicaptenzorg is er leukeronline.nl met informatie over online daten, sexting en chatten.