Zoeken

Hoe werkt seks?

Om seksualiteit te bespreken en eventuele seksuele problemen te signaleren, is het handig om te weten hoe seksueel functioneren in de basis werkt. Wat maakt dat we seksuele verlangens hebben en wat gebeurt er dan allemaal in ons lichaam?

Een patiënt helpen die seksuele problemen heeft, begint bij goed luisteren en het in kaart brengen van het probleem. Om een goede anamnese af te nemen, is het belangrijk te begrijpen hoe seks werkt. We zijn allemaal opgevoed met het model van Masters en Johnson. Hierbij stond libido aan het begin van seksuele activiteit. Maar zo simpel is het niet. Inmiddels zijn er nieuwere modellen: deze modellen doen meer recht aan de complexiteit van seksualiteit.

Seksueel functioneren – Het model van Basson

Een veel gebruikt model is het model van Basson, die de complexiteit van seksualiteit goed weergeeft. Wat direct opvalt is dat we kijken naar een zichzelf versterkende cirkel van seksueel verlangen.

In dit model zien we dat er 3 basisvoorwaarden zijn om vanuit de seksueel neutrale positie te verplaatsen naar de situatie van seksueel ontvankelijk zijn. Je moet als het ware in de cirkel stappen.
De voorwaarden hiervoor zijn:

  • de juiste context
  • adequate stimuli
  • een intact lichamelijk en psychologisch systeem

Incentive motivation: goede seks smaakt naar meer seks

Het hele systeem werkt alleen goed als er sprake is van adequate feedback. Als iemand de seksuele cirkel is ingestapt, wordt het seksuele gedrag gevoed door het genereren van verlangen en opwinding. Als deze opwinding als positief wordt gewaardeerd, dan ontstaat er een leereffect: dit heet incentive motivation.

Deze positief belonende ervaring leidt tot seksuele motivatie. Meer motivatie tijdens de huidige vrijpartij, maar ook voor volgende vrijpartijen. Positieve waarderingen van de partner, bijvoorbeeld een aanmoedigend gekreun, is een seksuele prikkel die leidt tot nog meer opwinding van beide partners. Uit opwinding ontstaat dus verlangen en visa versa. En positief bekrachtigen is de benzine in deze motor. Maar er kan ook zand in de motor komen. Dus goede seks smaakt naar meer en slechte seks ontneemt je de lust. Seks doe je dus met je lijf, je hart en je hoofd.

Het weegschaalmodel

Het model van Basson is goed om in je achterhoofd te houden, maar hoe leg je dit makkelijk uit aan cliënten? Een makkelijk en praktisch model, dat je letterlijk op de spreekkamertafel kunt neerleggen om te bespreken, is het Weegschaalmodel.

Stimulerende en remmende factoren

Met het Weegschaalmodel worden de stimulerende en remmende factoren voor de individuele patiënt in kaart gebracht. Dit zijn dus factoren die invloed hebben op de bereidheid om seksueel actief te worden. Bijvoorbeeld de herinnering aan eerder prettig seksueel contact en andere positieve factoren stimuleren de opwinding. Er zijn ook factoren die seksueel contact in de weg zitten. Zoals functieverlies, bijvoorbeeld trage lubricatie bij een vrouw bij diabetes of bij stress, geneesmiddelen met seksuele bijwerkingen, enzovoort.

De balans

De eerste weegschaal is in evenwicht, wat natuurlijk zelden voorkomt. Hij slaat meestal naar een van beide kanten door. In de tweede afbeelding winnen de stimulerende factoren het van de remmende. Maar in het derde model slaat de weegschaal door naar niet seksueel actief worden. Er zijn teveel remmende factoren ten opzichte van stimulerende factoren waardoor dit stel lekker gaat slapen.

 

In de spreekkamer

Stel nou dat een cliënt op spreekuur komt die aangeeft weinig seks te hebben. Jullie kunnen dan samen deze weegschaal maken en onderzoeken welke remmende factoren kleiner kunnen worden of misschien zelfs wel geëlimineerd. Als de cliënt dit in praktijk brengt, kan de weegschaal naar de stimulerende kant doorslaan.

Stel bijvoorbeeld voor om de remmende factoren hoofdpijn, vermoeidheid en laat geworden te elimineren door seks ’s ochtends te plannen in plaats van dat het ’s avonds de sluitpost is. Een bijkomende stimulerende factor is dat de ochtenderectie helpt bij eventuele erectieproblemen.

Tekst: Maartje Goedhart

Uw browser (Internet Explorer 11) is verouderd en wordt niet meer ondersteund. Hierdoor werkt deze website mogelijk niet juist. Installeer Google Chrome of update uw browser voor meer internetveiligheid en een beter weergave.