Seksuele levensloop bij ouderen 55 tot 74
Biopsychosociale context
In deze levensfase krijgen mensen meer tijd voor zichzelf. De kinderen zijn meestal het huis uit en de arbeidsparticipatie loopt terug. De meeste mensen van 55 tot 75 jaar wonen nog samen met een partner, maar vooral bij vrouwen wordt dat al wel minder. Chronische ziekten kunnen hun intrede doen, zoals kanker en diabetes. Dit kan een negatief effect hebben op seksueel functioneren en seksueel welzijn.
Verliefdheid en (seksuele) relaties
Hoe ouder men is, hoe kleiner de kans op een nieuwe relatie. Van de ongehuwde 50-plussers willen mannen in de toekomst het liefst samenwonen. Vrouwen geven echter de voorkeur aan een latrelatie. Zowel mannen als vrouwen kiezen voor een latrelatie omdat ze hun vrijheid willen behouden. Een kwart van de vrouwen en 1 op de 5 mannen wil geen relatie meer. Een kwart daarvan wil dit niet vanwege slechte ervaringen met vorige relaties. Dat geldt 2 keer zo vaak voor vrouwen als voor mannen.
Seksuele oriëntatie
De positie van homoseksuele mensen tussen de 55 en 74 lijkt in veel opzichten op die van heteroseksuele mensen. Maar ze ervaren wel meer eenzaamheid en depressievitiet. Isolement, onvoldoende sociale participatie en kwetsbare netwerken zijn hier de oorzaak van. Homoseksuele ouderen hebben vaker dan jongeren generatiegenoten te maken met homonegatieviteit. Dit kan vooral problemen geven als ouderen dichtbij elkaar wonen, zoals in een verzorgingshuis.
Interesse en verlangens
Bijna alle 55- tot 70-jarige mannen en drie kwart van de vrouwen aan dat ze wel eens zin in seks hebben. De meeste Nederlandse 55-plussers vinden seks ook belangrijk, al neemt seksueel verlangen wel af.
Seksueel gedrag
Mensen blijven over het algemeen seksueel actief. Na de 55 neemt seksuele activiteit wel af. Er komen meer mensen die niet meer seksueel actief zijn en ook wordt er minder gemasturbeerd. De oorzaak voor het stoppen met seks ligt bij heteroseksuele stellen doorgaans bij de lichamelijke conditie van de man. Maar ook verlies van partner speelt een rol.
Opvattingen en gevoelens
Veel ouderen met een langdurige relatie geven aan dat hun seksleven beter is geworden met het ouder worden. Dit komt mede door hun toegenomen wijsheid en ervaring en door de intimiteit die zij hebben opgebouwd met hun partner. 70-jarigen van nu zijn tevredener over hun seksleven en relatie dan de generaties voor hen. Deze ouderen hebben de seksuele revolutie in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw ontketend en meegemaakt. Het is de eerste generatie die opgroeide met de anticonceptiepil en die nu vertrouwd raakt met een pil voor erectieproblemen.
Seksueel overdraagbare aandoeningen en hiv
Ouderen moeten niet vergeten worden wanneer het gaat over soa’s en hiv. Een groot deel van hen is seksueel actief en zij zijn vaak niet opgegroeid met de boodschap dat veilig vrijen belangrijk is. Bovendien hoeven zij geen condoom meer te gebruiken ter preventie van zwangerschap. Qua condoomgebruik verschillen zij niet significant van de jongere groepen. 55-plussers laten zich wel minder vaak testen op soa’s en hiv. Onder mensen die zich laten testen is het percentage met een positieve uitslag in deze leeftijdsgroep het kleinst.
Seksuele problemen
Aan het begin van deze levensfase hebben nog niet veel mannen last van een erectieprobleem. Door de afnemende hoeveelheid vrij testosteron, eventueel in combinatie met een chronische aandoening, neemt de kans op een erectieprobleem of verminderd seksueel verlangen bij mannen wel geleidelijk toe. Bij vrouwen is er door de lagere concentraties oestrogenen soms sprake van vaginale atrofie. Toch hebben vrouwen van 55 jaar en ouder ongeveer even vaak last van een seksueel probleem als vrouwen van 40 tot 55 jaar. Lubricatieproblemen worden door vrouwen in deze levensfase het meest gerapporteerd, meer dan door jongere vrouwen.