Visie ontwikkelen
Een gezamelijke visie ontwikkelen
In je visie schets je hoe de instelling aankijkt tegen seksualiteit en de preventie van seksueel misbruik in relatie tot de doelgroep en de eigen rol hierin.
Met een visie op seksualiteit en een uitgewerkt beleid bied je je werknemers duidelijke kaders voor het dagelijks handelen in de praktijk. Ook voor je cliënten, verwanten en verwijzers geven de visie en het beleid duidelijkheid over wat ze kunnen verwachten op dit gebied. Een visie helpt je om doelgericht beleid te ontwikkelen, te implementeren en afspraken te maken over gewenste en ongewenste omgangsvormen.
Jongeren, die in een instelling voor residentiële jeugdzorg verblijven, krijgen informatie over seksualiteit, intimiteit en relaties, die past bij hun leeftijd- en ontwikkelingsfase. Daarbij worden de jongeren begeleid in hun seksuele ontwikkeling.– Voorbeeldvisie Jeugdzorg
Van probleem naar positieve benadering
Vaak is een probleem of incident de aanleiding om over het seksualiteitsbeleid van een instelling na te denken. Denk bijvoorbeeld aan een ongewenste zwangerschap of moeilijkheden rondom masturbatie. In de visie kun je het probleem omzetten naar een positieve benadering.
Elementen van een visie
Voor het ontwikkelen van een visie kun je een aantal bouwstenen gebruiken:
Uitgangspunten
In je visie kun je de uitgangspunten van de instelling beschrijven. Een uitgangspunt kan bijvoorbeeld zijn dat ieder mens een seksueel wezen is en seksualiteit een belangrijk onderdeel is van iemands welzijn. Een ander uitgangspunt is dat cliënten recht hebben op informatie en seksuele vorming. Of dat cliënten recht hebben op veiligheid en er aandacht wordt besteed aan het verhogen van hun weerbaarheid.
Doelstellingen
Wat zijn de doelstellingen van de instelling? Denk bijvoorbeeld aan:
- Het bevorderen van de seksuele gezondheid van cliënten.
- Het verhogen van de weerbaarheid van cliënten.
- Het waarborgen van de veiligheid van cliënten en medewerkers.
- Het begeleiden van de seksuele ontwikkeling van cliënten,
Onderwerpen
Welke onderwerpen zijn relevant voor je instelling? Dat is voor iedere soort instelling anders. In een jeugdzorg instelling spelen bijvoorbeeld onderwerpen als seksuele ontwikkeling, veilig vrijen en maagdelijkheid. In een instelling voor ouderen spelen zaken als privacy en chronische ziekten.
Creëer draagvlak: Een visie moet gedragen worden door alle lagen van de instelling. Het is daarom belangrijk dat je medewerkers, cliënten en hun verwanten betrekt bij het ontwikkelen van de visie.
Definities volgens de WHO
De WHO heeft Seksualiteit, Seksuele gezondheid en de Seksuele rechten gedefinieerd. Deze definities kun je gebruiken in je visie op seksualiteit.
Seksualiteit
“Seksualiteit is een centraal aspect van het leven van de mens. Het omvat seks, genderidentiteit en –rollen, seksuele oriëntatie, erotiek, plezier, intimiteit en voortplanting. Seksualiteit wordt ervaren en vormgegeven in gedachten, fantasieën, verlangens, overtuigingen, attituden, waarden, gedrag, handelingen, rollen en relaties. Hoewel seksualiteit al deze dimensies kan omvatten, worden deze niet altijd ervaren of vormgegeven. Seksualiteit wordt beïnvloed door de interactie van biologische, psychologische, sociale, economische, politieke, ethische, wettelijke, historische, religieuze en spirituele factoren.” (WHO, 2010).
Seksuele gezondheid
Uitgaande van deze definitie houdt seksuele gezondheid meer in dan alleen het voorkomen van negatieve aspecten van seksualiteit zoals seksueel geweld, ongewenste zwangerschappen en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa).
De WHO definieert seksuele gezondheid als: “Seksuele gezondheid is een met seksualiteit verbonden toestand van fysiek, emotioneel, mentaal en sociaal welzijn. Seksuele gezondheid is dus meer dan alleen de afwezigheid van ziekte, disfunctie of zwakte. Seksuele gezondheid vereist een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit en seksuele relaties. Seksuele gezondheid vereist ook het mogen en kunnen aangaan van plezierige en veilige seksuele ervaringen; zonder dwang, discriminatie en geweld. Om seksuele gezondheid te bereiken en te behouden, moeten de seksuele rechten van alle personen worden gerespecteerd, beschermd en gerealiseerd.” (WHO, 2010).
Seksuele rechten
De seksuele rechten zijn internationaal vastgelegd in verdragen die door de meeste landen zijn ondertekend. Deze rechten sluiten aan op de fundamentele en universele rechten van de mens en dus ook op die van jongeren. De belangrijkste rechten van het individu zijn (WHO, 2010):
- Het hoogst haalbare niveau van seksuele gezondheid, met inbegrip van toegang tot seksuologische en reproductieve gezondheidszorg.
- Het verkrijgen en verlenen van informatie over seksualiteit.
- Seksuele en relationele vorming / seksuele voorlichting.
- Respect voor lichamelijke integriteit.
- Vrije partnerkeuze.
- Keuzevrijheid om wel of niet seksueel actief te zijn.
- Seksuele relaties met wederzijdse instemming.
- Huwelijk of partnerschap met wederzijdse instemming.
- Keuzevrijheid om wel of niet kinderen te krijgen en wanneer.
- Het nastreven van een bevredigend, veilig en plezierig seksleven.
Bron: WHO (2010). Standards for Sexuality Education in Europe. A framework for policy makers, educational and health authorities and specialists. Keulen: WHO Regional Office for Europe and BZgA.