Faciliteren van seksualiteit voor mensen met een beperking
Iedereen heeft recht op het vormgeven van diens seksualiteit. Sommige mensen met een beperking hebben hier ondersteuning bij nodig. Het model van Julia Bahner (2020) omschrijft op welke manieren je als zorgprofessional mensen kunt faciliteren in hun seksualiteit. Het faciliteren in seksualiteit is vergelijkbaar met ondersteuning bij andere activiteiten, zoals dagelijkse verzorging of het toegankelijk maken van sociale faciliteiten in onze maatschappij.
Ondersteuningsbehoefte
Bahner ontwikkelde verschillende vormen van deze facilitering in seksualiteit die je als zorgprofessional kan bieden:
- Ondersteuning in niet-intieme voorbereiding: denk bijvoorbeeld aan het geven van toegankelijke voorlichting en het creëren van een omgeving die genoeg privacy toelaat.
- Ondersteuning in intieme voorbereiding: denk bijvoorbeeld aan hulp bij het aanschaffen van erotische producten of het aanmoedigen en mogelijk maken van sociale interactie.
- Ondersteuning in het faciliteren van intimiteit: dit kan voorafgaand aan of tijdens de seks plaatsvinden, zoals hulp bij uitkleden en positie aannemen of hulp bij het regelen van (betaalde) seksuele dienstverlening zoals sekszorg.
- Ondersteuning in niet-intieme hulp na de seks: denk bijvoorbeeld aan hygiëne zoals hulp bij wassen, hulp bij wassen van seksspeeltjes na gebruik en nazorg.
Het kan zijn dat je je als zorgprofessional niet prettig voelt bij een bepaalde ondersteuningsbehoefte. Daarom is het belangrijk om binnen het zorgteam helder te hebben wie waarbij kan en wil ondersteunen, zodat je cliënten kunt doorverwijzen naar een andere collega en ze zo altijd de ondersteuning krijgen die zij nodig hebben.
Barrières
Dit model kan ook als leidraad dienen voor beleid, omdat het nadrukkelijk weergeeft dat er verschillende vormen zijn van ondersteuning waaraan voldaan kan worden. Het model toont de verschillende stappen waar mensen ondersteuning bij zouden kunnen gebruiken en onderstreept dat het dus gaat over meer dan seksuele dienstverlening of seksuele activiteit.
Mensen die ondersteuning behoeven ervaren soms barrières in het krijgen van deze dienstverlening:
- De houding van werknemers (in de zorgsector) ten opzichte van seksualiteit bij mensen met een beperking. Er heerst nog altijd een taboe rondom handicap en seksualiteit en het idee dat mensen met een handicap ook seksuele burgers zijn is nog altijd onvoldoende geaccepteerd in de maatschappij. Normalisering van het onderwerp is daarom noodzakelijk.
- Het gebrek aan beleid op het gebied van seksualiteit en handicap. Als er beleid is waar seksuele rechten worden erkend dan zijn verantwoordelijkheden en verwachtingen duidelijk.
- Gebrek aan toegankelijke informatie. Zo is er minder informatie te vinden over seksualiteit die specifiek is toegespitst op mensen met een beperking.
- Angst en schaamte van mensen met beperkingen zelf. Hierdoor kan het extra lastig zijn om te vragen om ondersteuning.
Vanwege deze barrières is het extra belangrijk om als zorgprofessional proactief seksualiteit te bespreken met cliënten met een beperking en ondersteuningsbehoeften in kaart te brengen zodat iedereen diens seksualiteit kan vormgeven op een gewenste manier.