Werkwijze – Verloskundige zorg

Zwangere vrouwen en hun partners hebben vaak allerlei vragen over seksualiteit, maar weten niet aan wie ze die kunnen stellen. Zorg dat cliënten weten dat ze met vragen of zorgen bij jou terecht kunnen. Door het thema binnen je praktijk zichtbaar te maken, laat je zien dat je het normaal vindt om over seksualiteit te praten.

Aan het einde van het kraambed geef ik een folder over anticonceptie. Ik probeer het altijd met humor te benaderen. Ik zeg dat ik snap dat ze nu natuurlijk niet aan seks moeten denken

Dieuwke Ottens – Verloskundige, Haarlem-Noord

Wanneer bespreek je seksualiteit?

Wanneer bespreek je wat? De KNOV adviseert op onderstaande drie momenten seksualiteit aan de orde te stellen. Deze staan beschreven in de standaarden voor prenatale en postnatale verloskundige begeleiding.

De anamnese

Vraag naar ervaringen met seksueel geweld
Ervaringen met seksueel geweld kunnen effect hebben op de beleving van de zwangerschap, de controles en de bevalling. Het is daarom belangrijk om hier bij de anamnese al naar te vragen.

Halverwege de zwangerschap: vraag naar de (seksuele) relatie

Halverwege de zwangerschap is een goed moment om aan te geven dat zwangerschap kan leiden tot seksuele problemen. Zoals pijn bij het vrijen, afnemend verlangen of vaginisme. Er kunnen ook andere vragen over seksualiteit bij uw cliënt leven. De vertrouwensband die u inmiddels heeft opgebouwd helpt om dit met uw cliënt te bespreken. Ook als er op dat moment niks speelt, is het voor uw cliënt prettig om te weten dat ze bij u terecht kan met vragen over seksualiteit.

Vlak voor of na de bevalling: adviseer over anticonceptie na de zwangerschap

Advies geven over het gebruik van anticonceptie na de zwangerschap kan op verschillende momenten. Vaak wordt aangeraden het voor de bevalling met uw cliënt te bespreken. Dan heeft de vrouw nog de rust om er goed over na te denken. Anderen doen het liever aan het eind van het kraambed. De aandacht wordt dan misschien afgeleid door de baby, maar het onderwerp is wel al relevant. Als verloskundige kunt u zelf het best inschatten wat voor u of uw cliënt een goed moment is. In beide gevallen is het belangrijk om het opnieuw ter sprake te brengen in het na-consult.

Adviseren en doorverwijzen

Misschien ben je bang een beerput open te trekken als je over seksuele problemen of seksueel geweld begint. Je staat er echter niet alleen voor. Zorg dat je weet naar wie je kunt doorverwijzen als je het probleem niet zelf kunt oplossen.

Bij seksuele problemen

Vaak is het al voldoende om te vertellen dat het normaal is dat de zwangerschap van invloed is op de beleving van seksualiteit. U kunt uw cliënt geruststellen, informatie geven en vragen beantwoorden. Mocht het probleem daar niet mee opgelost zijn, kunt u uw cliënt doorverwijzen. Voor seksuele problemen zoals verschil in seksueel verlangen, minder zin in seks en pijn bij het vrijen kan een vrouw (al dan niet samen met haar partner) altijd naar de huisarts. Als het nodig is kan de huisarts doorverwijzen naar een andere hulpverlener. Bijvoorbeeld een:
• Seksuoloog: dit is een psycholoog of arts die gespecialiseerd is in seksuele problemen.
• Fysiotherapeut: een fysiotherapeut kan helpen bij het vinden van een goede houding om prettig te vrijen, en om te leren ontspannen. Een bekkenbodemfysiotherapeut kan helpen bij het beter bewust maken van het onderlichaam en de spierspanning van de bekkenbodem.

Ook zijn er steeds meer verloskundigen die zich specialiseren in het onderwerp seksualiteit. Zij kunnen advies geven en weten wanneer iemand doorverwezen kan worden naar specialistische hulp. Het is handig om zo’n verloskundige in uw netwerk te hebben, dan kunt u cliënten altijd naar deze collega doorverwijzen.

Bij seksueel geweld

Lang niet alle vrouwen met negatieve seksuele ervaringen hebben behoefte aan hulp. Als hun ervaringen geen negatieve invloed hebben op de zwangerschap en bevalling, hoeft u daar ook niet op aan te dringen. Geven vrouwen aan wel graag hulp te willen, dan kunt u dit stappenplan volgen: Hulp na seksueel geweld.
Maak gebruik van protocollen en richtlijnen

Gebruik bestaande richtlijnen, meldcodes of vragenlijsten:

• KNOV Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld
• KNOV Richtlijn vrouwelijke genitale verminking
• KNOV Standpunt Anticonceptie + praktijkkaart