Mantelzorg en seksualiteit
Maandag 13 november vond het online ZIN-IN webinar plaats. Wieke Hengeveld van MantelzorgNL deelde haar kennis met geïnteresseerde zorgprofessionals.
De link tussen mantelzorg en seksualiteit
Door mantelzorg veranderen relaties. Denk bijvoorbeeld aan veranderende seksualiteit in partnerrelaties bij ziekte, maar je kunt ook denken aan kinderen met een verstandelijke beperking die wel of geen seksuele behoeften hebben waar ouders wel of niet moeite mee hebben, maar ook bij de gezonde ouders van een kind met een verstandelijke beperking verandert de partnerrelatie. Wieke legt uit: “mantelzorg en/of ziekte raken aan heel veel facetten van het leven en dus ook aan seksualiteit’’.
Het biopsychosociaal
Het biopsychosociaal model wordt vaak gebruikt om uit te leggen hoe verschillende factoren invloed hebben op seksualiteit. Het model maakt onderscheid tussen het psychische, het sociale en het lichamelijke. Wieke neemt ons mee hoe deze factoren invloed kunnen hebben op seksualiteit in het geval van mantelzorg. Zo zijn mantelzorgers bijvoorbeeld vaker eenzaam omdat zij door het zorgen terecht kunnen komen in een sociaal isolement, ze zijn vaker moe, ervaren stress en er kan druk komen op de relatie door bijvoorbeeld ongelijkwaardigheid.
“Het is belangrijk dat we met elkaar in gesprek blijven, dat we kijken naar de mogelijkheden en niet alleen naar onmogelijkheden en ook erkennen dat mensen met een verstandelijke beperking seksuele gevoelens hebben en daar wellicht wel of niet iets mee willen.”
Kijken naar de mogelijkheden
Wieke benadrukt het belang van het bespreken van seksualiteit met mantelzorgers middels een casus uit de gehandicaptenzorg. De ouders accepteerde niet dat hun kind seksuele gevoelens had voor een medebewoner en daardoor naar een andere groep werd geplaatst. Dit is een herkenbare situatie voor de deelnemers van het webinar. Een gemiste kans volgens Wieke, want “het is belangrijk dat we met elkaar in gesprek blijven, dat we kijken naar de mogelijkheden en niet alleen naar onmogelijkheden en ook erkennen dat mensen met een verstandelijke beperking seksuele gevoelens hebben en daar wellicht wel of niet iets mee willen’’.
Het is daarnaast belangrijk dat je weet bij wie in de organisatie je terecht kunt wanneer je vragen hebt, zoals een aandachtsfunctionaris seksualiteit of een consulent seksuele gezondheid. Of dat je een sociale kaart rondom seksualiteit in beeld hebt. Dit betekent dat je weet naar welke specialisten, gespecialiseerd in seksualiteit, je kunt doorverwijzen. Mensen willen vaak gehoord en erkend worden, dus “het feit dat je er überhaupt een gesprek over voert en er überhaupt naar vraagt zorgt al vaak voor enorm veel opluchting en dat is al een deel van de oplossing als er überhaupt een probleem is.’’, vertelt Wieke.
Behoefte aan ervaringsverhalen
Vervolgens wordt het onderzoek van MantelzorgNL in samenwerking met Sick&Sex naar veranderende partnerrelaties besproken. Resultaten laten zien dat seksuele relaties veranderen sinds de partner mantelzorg is gaan verlenen. Echter geeft een groot deel (63%) aan geen behoefte te hebben aan informatie over intimiteit en seksualiteit. Als ze er wel behoefte aan hebben dan hebben ze vooral behoefte aan informatie over de veranderende rollen, acceptatie en rouwverwerking rondom het verlies op intimiteit, de impact van de aandoening op intimiteit en ervaringsverhalen. Het liefst krijgen ze deze informatie via een website of een folder.
Verder komen de volgende veelgenoemde thema’s bij veranderen van de relatie uit het onderzoek: de lichamelijke verandering van de partner die veel invloed heeft (intimiteit niet meer mogelijk door beperking of pijn), verandering bij de mantelzorger zelf (stress, overbelasting en vermoeidheid), de relatie is veranderd (waardoor er geen behoefte meer is aan intimiteit) en de invloed van de omgeving (mening van de omgeving over hoe er voor elkaar gezorgd moet worden).
Casuïstiek
Het webinar eindigt met een casus over dementie en seksualiteit waarbij een partner met dementie verliefd wordt op een andere bewoner, terwijl de familie dit niet accepteert en wil dat de zorgverleners de twee bewoners uit elkaar houdt. De casus wordt besproken aan de hand van het CURA model. Dit is een verkorte versie van een moreel beraad. CURA staat voor:
- Concentreren: waar twijfel je aan?
- Uitstellen: parkeer je oordeel.
- Reflecteren: wat is belangrijk voor wie?
- Actie ondernemen: wat ga je doen?
Door dit model toe te passen kom je erachter welke normen en waarden er liggen achter het vraagstuk, welke uitgangspunten er zijn en uit welke opties je uiteindelijk kunt kiezen. Klik hier voor meer informatie over het CURA model.
Ga naar www.mantelzorg.nl voor meer informatie over dit thema.
Sluit je aan!
Wil je ook kennis delen met andere zorgprofessionals die net als jij een hart voor het belang van seksualiteit in de zorg hebben? Sluit je dan aan bij de groep Zorg Impactmakers Netwerk in Nederland, oftewel ZIN-IN! Dan blijf je op de hoogte van de volgende evenementen die we organiseren voor zorgprofessionals. Meld je aan voor deze LinkedIngroep.